Czy warto znać kategorie japońskich animacji? Jeśli chcesz wiedzieć, czym jest seinen, mahou shoujo czy OVA – zapraszam!
Anime a wiek widowni
Podstawowy i najczęściej stosowany podział anime opiera się na wieku docelowej widowni. Wbrew pozorom, większość gatunków i podkategorii japońskich animacji nie jest przeznaczona dla najmłodszych widzów. Główny „target” typowych animacji to nastolatki i młodzi dorośli, czyli widzowie do 25 roku życia.
Podział anime ze względu na wiek widza
Dla dzieci – animacje dla najmłodszych widzów to zarówno krótkie serie telewizyjne, jak i pełnometrażowe filmy familijne. Doskonałym przykładem będą animacje spod znaku studia Ghibli (ale uwaga: nie wszystkie!): Mój sąsiad Totoro (1988), Ponyo (2008), Tajemniczy świat Arietty (2010).
Shoujo (lub shōjo, z j. japońskiego: „dziewczyna”, „dziewczynka”) – gatunek animacji i mang, przeznaczonych dla młodych dziewcząt. Fabuła tych produkcji skupia się zazwyczaj wokół tematyki szkolnej miłości, przyjaźni i problemów dojrzewania. Przykład: Ao Haru Ride (2014).
Mahou shoujo – podgatunek shoujo, również przeznaczony dla dziewcząt. Bohaterkami mahou shoujo są „zwyczajne” nastolatki, które uzyskują zdolności magiczne – tu chociażby znany klasyk Czarodziejka z Księżyca (1992). Dodajmy jeszcze nowszy tytuł, który ciekawie (ale dość brutalnie) rozprawił się ze schematami podgatunku: Mahou Shoujo Madoka Magica (2011).
Shounen (lub shōnen, dosłownie “chłopiec”) – animacje dla chłopców i nastolatków. Tematyka: akcja, walki, szkoła, magiczne moce, bohater w podróży, przygody. Typowy przedstawiciel gatunku: Fullmetal Alchemist (2003), My Hero Academia.
Josei – gatunek anime i mang, skierowanych do starszych nastolatek i młodych, dorosłych kobiet.
Tematyka tego typu animacji dotyczy w przeważającej mierze związków damsko-męskich, ale także rodziny, pracy i problemów, z którymi borykają się młode kobiety. Przykład: NANA (2006).
Seinen – animacje, przeznaczone dla starszych nastolatków (16+) i młodych, dorosłych mężczyzn. Przykłady: Monster (2004), Shigurui (2007). W przeciwieństwie do gatunku josei (w którym dominuje realizm), seinen może obejmować także tematykę fantasy – tu np. klasyk dark fantasy Berserk (1997).
Anime – podział według tematyki
Dramat – jeden z podstawowych gatunków animacji, obejmujący zarówno fabuły realistyczne (Grobowiec świetlików, 1988), jak i opowieści z kręgu fantasy (Basilisk: Kouga Ninpou Chou, 2005).
Komedia – humor, absurd, gagi i parodie, czyli gatunek, którego nie trzeba szerzej przedstawiać – tu chociażby arcypopularna seria Gintama (2006).
Okruchy życia (Slice of Life) – animacje, ukazujące realizm życia codziennego. „Okruchy życia” mogą być traktowane jako oddzielna kategoria, chociaż jako gatunek najczęściej łączą się z dramatem lub komedią. Przykład: Usagi Drop (2011).
Romans – kolejna, bardzo popularna kategoria, dotycząca przeważającej części animacji (przykład: Paradise Kiss, 2005). Na potrzeby usystematyzowania wyróżnijmy jeszcze kilka podkategorii: shonen-ai (platoniczne związki męsko-męskie – Yuuri!!! on Ice, 2016), yaoi (związki homoseksualne męskie), ecchi (treści erotyczne), hentai (treści pornograficzne), związki damsko-damskie to shoujo-ai (Shoujo Kakumei Utena, 1997) oraz yuri.
Historyczne – dość rzadki typ animacji, wykorzystujący historyczną scenerię i zachowujący mniej lub bardziej przybliżony realizm wydarzeń oraz postaci. Przykłady: Versailles no Bara (1979), Zrywa się wiatr (2013).
Przygodowe – w tej kategorii mieszczą się zazwyczaj animacje z gatunku shounen – realistyczne, fantastyczne, historyczne oraz anime o sztukach walki. Przykład typowej „przygodówki”: Samurai Champloo (2004).
Fantasy – popularna kategoria, charakteryzująca się występowaniem postaci i wydarzeń nadnaturalnych oraz bohaterów o magicznych zdolnościach. Fabuła animacji może rozgrywać się zarówno w przeszłości (historical fantasy), jak i w przyszłości, w tym także w świecie postapokaliptycznym. W tej kategorii wyróżnimy podgatunek space opera (Cowboy Bebop, 1998).
Horror – animacje z elementami grozy oraz/lub zdarzeń i postaci nadnaturalnych. Przykład klasycznego horroru w historycznej scenerii: Ayakashi: Samurai Horror Tales (2006).
Anime – wybrane kategorie, dotyczące typu bohaterów
Mecha (lub „mechy”) – czyli świat przyszłości, zaawansowane technologie i olbrzymie roboty, sterowane przez człowieka. Tytuły, które wyznaczyły kanon gatunku: Gundam (1979), Macross (1982), Neon Genesis Evangelion (1995), Bokurano (2007), Tengen Toppa Gurren Lagann (2007).
Youkai (lub yōkai) – typ bohatera ponadnaturalnego, czyli wszelkie japońskie (i nie tylko) stworzenia mityczne, w tym zjawy, duchy oraz upiory. Przykład: seria Natsume Yuujinchou (2008).
Chibi (lub super deformed) – w tej podkategorii umieścimy animacje z bohaterami, przedstawionymi w sposób parodystyczny – najczęściej w wersji „dziecięcej” (duża głowa, mały tułów). Odcinek chibi to zazwyczaj humorystyczny dodatek do głównej serii. Przykład: Shingeki! Kyojin Chuugakkou (2015).
Anime – podział według typów produkcji
Serie telewizyjne – najpopularniejsza kategoria, obejmująca zarówno kilkuodcinkowe seriale, jak i typowe „tasiemce”, emitowane przez kilka lub kilkanaście sezonów (One Piece, 1999+).
Filmy kinowe – animacje krótkie i pełnometrażowe, przeznaczone do dystrybucji kinowej. W tej kategorii umieścimy m.in. dzieła studia Ghibli (W krainie bogów, 2001), filmy Mamoru Hosody (O dziewczynie skaczącej przez czas, 2006) i większość animacji Makoto Shinkaia (Kimi no Na wa, 2016).
OVA (ang. original video animation) – animacje przeznaczone do dystrybucji na rynku DVD (dawniej video) – mogą być to zarówno oryginalne serie, jak i kilkuodcinkowe, bonusowe dodatki do serii telewizyjnych. Przykład: Nodame Cantabile OVA (2009).
Anime eksperymentalne, czyli „poza gatunkiem”
Na koniec kilka tytułów animacji, którym skutecznie (?) udało się wymknąć łatwemu zaszufladkowaniu:
- Tenshi no Tamago (1985)
- Wirtualna Lain (Serial Experiments Lain, 1998)
- Nekojiru-so (2001)
- Trava (2003)
- Mind Game (2004)
- Paprika (2006)
- Mononoke (2007)
- Kaiba (2008)
- Yojouhan Shinwa Taikei (2010)
- Aku no Hana (2013)
